برای نوشتن یک متن اصولی و بدون هرگونه ایراد نگارشی باید اصول و قواعد بسیاری را رعایت کرد. به نظر یکی از پر دردسرترین مواردی که وقت و انرژی زیادی را از نویسنده می‌گیرد، نیم فاصله است. (قبل از شروع این مقاله بابت اینکه به جای «نیم‌فاصله» از عبارت «نیم فاصله» استفاده میکنم پوزش میخواهم، دلیل این کار را در انتهای متن شرح داده‌ام) در این مقاله قصد دارم تمامی نکاتی که باید راجع به نیم فاصله و نحوه رعایت کردن آن بدانیم را ارائه بدم، با من همراه باشید.

نیم فاصله و فلسفه‌ی وجودی آن

در ویکیپدیا می‌خوانیم: نیم فاصله را فاصله مجازی، فاصله صفر و گاه فاصله جامد هم نامیده‌اند. این نیم فاصله عزیز یک کاراکتر (یا اصطلاحا نویسه) در استاندارد یونیکد (Unicode یک روش استاندارد و بین‌المللی برای نمایش و پردازش کاراکترهای متون در زبان‌های رایج دنیا است.

به دو دلیل از نیم فاصله استفاده می‌شود:

• دلیل نگارشی برای رعایت نیم فاصله اینکه، وقتی کلمه یا عبارتی با نیم فاصله نوشته می‌شود، خواننده متوجه یک کلمه واحد بودن یا نبودن آن خواهد شد.
• دلیل فنی هم اینکه ابزارهای نمایشی و واژه پرداز‌ها با انتقال تکه‌ای از کلمه به خط بعد خوانایی را کاهش می‌دهند، اما با نیم فاصله این مشکل برطرف خواهد شد.

چه زمانی باید از نیم فاصله در زبان فارسی استفاده کرد؟

توجه کنیم که اگر نیم فاصله تغییر ساختاری یا ظاهری در کلمه ما ایجاد نکند لزومی به استفاده از آن نیست. مثلا بین اسم و ضمیر جمع «ها» نیم فاصله باید رعایت شود، اما در نوشتن کلمه «دخترها» نیازی به درج فاصله بین «دختر» و «ها» نیست.

پس با در نظر داشتن استثنای بالا، به تشریح موارد استفاده از نیم فاصله در نگارش و تایپ فارسی می‌پردازیم:

• بین «می» و ادامه فعل در افعال حال استمراری (مضارع)، ماضی استمراری
  مثال: می‌آیم (حال استمراری)، می‌رفتم (ماضی نقلی)
• بین ریشه فعلی و ضمیر در افعال ماضی نقلی
  مثال: آمده‌ام، رفته‌اید، دیده‌است
• بین کلماتی که به ه آخری که صدای ــِـ بدهد ختم می‌شوند و ضمایر ملکی (ام، ات،‌اش و …)
  مثال: خانه‌ام، مقنعه‌اش، جامعه‌تان
• بین کلماتی که به ه آخری که صدای ــِـ بدهد ختم می‌شوند و «ای» نکره‌ساز
  مثال: پروژه‌ای، خانه‌ای
  توضیح: اگر ه آخر صدای ــِـ ندهد و همان صدا «هـ» را بدهد، نیم فاصله درج نمی‌شود. مثل «شاهی»
• در زمان جمع بستن کلمات با پسوند «ها»
  مثال: کتاب‌ها، خانه‌ها
• بین پیشوندهای «بی» و کلمه پس از آن
  مثال: بی‌دلیل، بی‌حوصله
• زمانی که با اضافه کردن ریشه فعلی به یک اسم، یک صفت فاعلی یا یک مصدر می‌سازیم:
  مثال: ریاضی‌دان، پنجره‌ساز، گوشت‌خوار، سینه‌زن، راست‌گو، درون‌گرا، شاه‌زاده، دوچرخه‌ران، راه‌سازی، پیاده‌روی، جهان‌گردی
  توضیح: این بند محل اختلاف است. بعضی‌ها ترجیح می‌دهند کلماتی مانند گوشتخوار، جهانگرد و … را چسبیده بنویسند. اما به هر حال، اگر کلمه به ه آخری که صدای ــِـ بدهد ختم شود، استفاده از نیم فاصله ضروری است. پس «پنجرهساز» و «دوچرخهسوار» به هر صورت غلط است.
• در صورتی که موصوف یا مضاف به «ـه» غیرملفوظ ختم شود، باید بعد از آن از «ی» اضافه استفاده کنیم و این «ی» با نیم‌فاصله از کلمه جدا می‌شود.
  مثال: خانه‌ی من، گربه‌ی سفید
  توضیح: در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد و این علامت به دو صورت نوشته می‌شود: «ـه‌ی» و «ـۀ». اگر در متن از شکل اول استفاده می‌کنید، باید آن را با نیم‌فاصله از موصوف یا مضاف جدا کنید. به هر حال بعضی «خانه‌ی من» بعضی «خانـۀمن» و بعضی «خانه من» را درست می‌دانند.
• ترکیب‌های وصفی عادی و مقلوب که به یک صفت واحد تبدیل شده‌اند:
  مثال: گوشت‌تلخ، دل‌نازک،‌ پاک‌دامن، بزرگ‌منش، تلخ‌زبان
  توضیح: برخی ممکن است این موارد را بدون فاصله درج کنند و مثلا «پاکدامن» و «بزرگمنش» را صحیح‌تر بدانند.
• بین صفت و موصوف مقلوبی که به یک کلمه تبدیل شده باشد.
  مثال: نرم‌افزار
• در پیوند اسمی به جای خط فاصله (-) از نیم‌فاصله هم می‌توانیم استفاده کنیم.
  مثال: سیاسی‌اجتماعی، سمعی‌بصری، قم‌تهران
  توضیح: شاید «سیاسی-اجتماعی» و «سمعی-بصری) صحیح‌تر باشد. به هر حال بهتر است از درج فاصله بین این اجزا بپرهیزیم.
• بین صفت و پسوندهای تفضیلی «تر» و «ترین»:
  مثال: شیرین‌تر، شایسته‌تر، درست‌تر، آرام‌تر
  توضیح: کلمه «بهتر» همیشه چسبیده است. چون به یک واحد معنایی مستقل تبدیل شده. به علاوه برخی معتقد به چسبیده‌نویسی «تر» و «ترین» هستند. البته به هر حال، در موارد زیر، اولویت با جدانویسی و درج نیم فاصله است.
  • در کلمات مختوم به مصوت بلند «ی»
    مثال: قانونی‌تر، صمیمی‌تر
  • در کلمات مختوم به «ه» که صدای ــِـ بدهد
    مثال: خسته‌تر، دیوانه‌ترین

• «هم» به عنوان پیشوند اشتراک به کلمه بعد از خود می‌چسبد.
  مثال: همکلاسی، همسنگر، همسان
  توضیح: اما در این مورد استثنا هم وجود دارد. در این موارد «هم» با نیم‌فاصله از کلمه بعد از خود جدا می‌شود:
  • اگر کلمه‌ای با حرف «م» آغاز شود.
    مثال: هم‌مسلک، هم‌میهن
  • اگر کلمه‌ای با حرف «الف» آغاز شود.
    مثال: هم‌اتاق، هم‌اسم

استفاده از نیم فاصله

در استاندارد یونیکد، چند نمونه کاراکتر نامرئی وجود دارد و برای استفاده از هریک از آنها روش خاصی پیشنهاد می‌شود. اما صحیح‌ترین روش ممکن برای رعایت نیم فاصله در زبان فارسی که در استاندارد یونیکد با U+200C مشخص شده و نامش Zero-width non-joiner است، استفاده از کد اختصاری ‌  در HTML می‌باشد.

نیم فاصله در ویندوز Shift+Crtl+2

نیم‌فاصله در ویندوز

پیشنهاد همیشگی من استفاده از حالت‌های پیش فرض است، بر همین اساس پیشنهاد می‌کنم از کیبورد استاندارد ویندوز استفاده کنید و در نرم افزارهای ویندوزی به آسانی با فشردن کلید‌های ترکیبی Ctrl+Shift+2 نیم فاصله را به خدمت بگیرید.

استفاده از حالت‌های مختلف و شاید متفاوت دیگر، بسته به روش انتخابی شما برای فارسی‌سازی کیبورد ویندوز متفاوت است. باز هم تاکید میکنم که از کیبورد فارسی ویندوز که با نام Persian Keyboard خطاب می‌شود استفاده کنید و با خیال راحت از کلید ترکیبی Ctrl+Shift+2 کمک بگیرید.

نیم فاصله در لینوکس و مک

نیم‌فاصله در لینوکس و مک

در سیستم عامل‌های متن باز روش کار تحمیلی نیست و بدون شک روش‌های ساده‌تری هم خواهد بود. اما به صورت پیش فرض در کیبورد فارسی این سیستم عامل‌ها برای درج نیم فاصله می‌توانید از کلید‌های ترکیبی Shift+Space استفاده کنید.

نیم فاصله در‌اند روید

نیم‌فاصله در‌اند روید

تنوع کیبوردها و نسخه‌های‌اند روید در برند‌های مختلف موجود در بازار خیلی زیاد است. بسته به نوع و نسخه‌اند رویدی که نصب دارید و کیبورد پیش‌فرضی که روی گوشی‌اند رویدی نصب است راه حل‌های مختلفی می‌توان ارائه داد.

راه حل کلی پیشنهادی من استفاده از کیبورد گوگلی و عالی Gboard است. این کیبورد عالی با پشتیبانی از زبان فارسی و تم‌ها و امکانات عالی مثل نیم فاصله خیال شما را بابت رعایت علائم نگارشی راحت خواهد کرد. به صورت پیش‌فرض دکمه نیم فاصله کنار دکمه Space قرار داد.

نیم فاصله در آیفون

نیم‌فاصله در آیفون

به لطف اپل چند سالی است که امکان استفاده از زبان فارسی در کیبورد آیفون فراهم شده است. با انتخاب زبان فارسی در کیبورد آیفون می‌توانید از کاراکترهای زبان فارسی استفاده کنید و البته که نیم‌فاصله هم در کنار Space حضور دارد.

روش سریع برای رعایت نیم‌فاصله در متن‌های بلند و طولانی

اگر اهل نوشتن باشید و این کار را روزانه و مداوم انجام دهید، حتما متوجه روند سخت رعایت کردن نیم فاصله در متن‌ها هستید. حسب تجربیات من، نویسنده حین نوشتن باید با تمرکز روی ایده‌ها و کلمات با آرامش خاطر از هر نوع دغدغه‌ای قلم را در دست بگیرد و بنویسد. به همین دلیل تعداد زیادی از نویسنده‌ها رعایت کردن نیم‌فاصله در متن‌ها را به زمان ویرایش و مراحل پایانی کار موکول می‌کنند.

در ادامه این متن یک راه حل برای اعمال نیم فاصله در متن‌های بلند که به تجربه تاثیر زیادی بر تسریع روند ویرایش دارد را به شما ارائه می‌دهم.

ابزار مورد نیاز برای اعمال نیم فاصله در متن‌های بند:

• اپلیکیشن NotePad ++
• متن یا مطلب نوشته شده که نیم فاصله در آن رعایت نشده است!

توجه: ادیتور Notepad++ یک ابزار همه فن حریف است و شامل ابزارها و عملکردهای مختلفی است که هر کدام به نحوی کار با کدها را برای کاربرها ساده می‌کند. Notepad++ ابزاری به نام Macro دارد. دسترسی به این ابزار ساده است و از منوی بالا با کلیک روی گزینه Marco به امکانات این قسمت دست پیدا کنید.

عملکرد Marco به این صورت است که مجموعه‌ای از Task‌هایی که شما انجام می‌دهید را ذخیره کرده و با تنظیم یک مجموعه کلید ترکیبی، آنها را خیلی سریع برای شما روی متن‌های مختلف اعمال می‌کند.

به زبان ساده‌تر با کمک گرفتن از ماکرو در Notepad++ می‌توانید چند دستور پیاپی را خیلی سریع و با یک کلیک انجام دهید.

روند کار بسیار ساده است و تنها برای آماده سازی تنظیمات، بار اول کمی با حوصله عملیات را انجام دهیم و در موارد آتی خیلی سریع تنها خروجی را از ماکرو مطالبه کنیم. به همین دلیل فرآیند کار را در ۲ بخش شرح می‌دهم.

بخش اول (تنها یک بار انجام می‌شود)

توجه داشته باشید که: این روند تنها یک بار جهت تعریف نیازهای ما انجام می‌گیرد و کمی دقت و وسواس می‌طلبد!

• متن مورد نظر را به Notepad++ منتقل کنید.
  

  روی گزینه Start Recording کلیک کنید

• از منوی Macro روی گزینه Start Recording رو بزنید.
• حالا عبارت‌های متداولی که نیاز به رعایت نیم فاصله دارند را تک تک با کمک ابزار متداول replace جایگزین می‌کنیم.
  

  برای فراخوانی پنجره Replace از دستور Crtl+H کمک بگیرید

  • مثلا ترکیب “فاصله+ها+فاصله” را به “نیم‌فاصله+ها+فاصله“
  • یا مثلا ترکیب “فاصله+می+فاصله” را به “فاصله+می+نیم‌فاصله“
  • پیشنهاد می‌کنم از لیست بالا بابت اینکه گزینه‌ای را از قلم نیندازید کمک بگیرید!
    

    بعد از اتمام عناوین و جایگزین کردن همه عبارت‌های صحیح روی گزینه Stop Reording کلیک کنید.

• بعد از تکمیل فرآیند روی گزینه Stop Recording از منوی بالا تپ کنید تا روند رکورد ماکرو متوقف شود.
• اکنون روی Save Current Recorded Macro کلیک کنید و در پنجره باز شده برای Shortcut تعریف شده اسم و یک کلید ترکیبی دلخواه انتخاب کنید. (من معمولا از کلید ترکیبی Shift+Ctrl+Alt+Q استفاده می‌کنم!)

تعیین میانبر در آخرین مرحله!

بخش دوم (روند روتین رعایت نیم فاصله در متن ها)

• متن مورد نظرتون رو با تمرکز کامل بنویسید و در انتهای کار قبل ویرایش نهایی و اعمال تیتر بندی‌ها آن را به صورت کامل انتخاب و به داخل ادیتور Notepad++ کپی کنید.
• اکنون تنها با فشردن کلیدهای میانبری که در بالا تعریف کردیم (Shift+Ctrl+Alt+Q) می‌توانید نیم فاصله را به صورت کامل در متن مورد نظرتون اعمال کنید.

راه‌حل سریعتر برای رعایت نیم‌فاصله در متن‌های طولانی!

این راه حل بسیار سریع است و نیازی به طی کردن مراحل بالا نخواهید داشت! از آنجایی که ماکروها در Notepad++ در شاخه‌‎ای به آدرس ++C:\Users\Your-User-Name\AppData\Roaming\Notepad  قرار می‌گیرد. ماکرویی که من از قبل طراحی کرده‌ام را از اینجا دانلود کنید و در آدرس مربوطه قرار دهید! به همین سادگی از این به بعد نیم‌فاصله‌های متداول برای شما با فشردن کلید ترکیبی Shift+Ctrl+Alt+Q اعمال خواهد شد.

حرف آخر

در این مقاله سعی کردم تمامی راهکارهای استفاده از نیم فاصله و رعایت کردن آن را بسته به نوع بستری که از آن استفاده می‌کنید به شما ارائه بدم. اگر دیدگاه، سوال یا ابهامی بود با من در قسمت کامنت‌های این صفحه در میان بگذارید.

توضیح لازم: استفاده از عبارت «نیم فاصله» به جای عبارت صحیح «نیم‌فاصله» بابت رعایت مسائل فنی SEO بوده است. (به زبان ساده‌تر چون کاربرها حین جستجو تمایلی به استفاده از نیم‌فاصله ندارند ناچار به این اشتباه عمدی بودم)

View this post on Instagram

‌ ‌ برای نوشتن یک متن اصولی و بدون هرگونه ایراد نگارشی باید اصول و قواعد بسیاری را رعایت کرد. به نظر یکی از پر دردسرترین مواردی که وقت و انرژی زیادی را از نویسنده می‌گیرد، نیم فاصله است. ‌ در این ویدیو سعی کردم دلیل و ضرورت رعایت نیم‌فاصله را توضیح دهم و یک راه حل ساده و سریع برای تولیدکنندگان محتوا ارائه بدم! ‌ امیدوارم کاربردی و موثر باشه… ‌ برای اطلاعات بیشتر لینک بایو من @alipb رو بررسی کنید یا اینجا رو بخونید: https://alipb.ir/نیم-فاصله/ ‌ ‌ ‌ #نیم‌فاصله #نیم_فاصله #نوشتن #نویسندگی #قواعد_نویسندگی #تولیدمحتوا #تولید_محتوا #نویسنده #بازاریابی_محتوا #بازاریابی_محتوایی #تولید_محتوای_متنی #شفیعی_کدکنی #ویراستاری #ویرایش #متن #نوشته #محتواتراپی #علی_پوربافرانی

A post shared by alipb (@alipb) on May 30, 2020 at 10:07pm PDT